Blijf kinderen te denken geven

IT Campus Rotterdam vormde 2 maart het toneel voor de eerste van vier bijeenkomsten van Expeditie Digitaal. De inspiratietour neemt schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs mee langs verschillende experts op het gebied van digitalisering en digitale geletterdheid. De eerste gastspreker die zijn visie gaf op de impact van technologieën in het onderwijs was Hans Schnitzler (1968). Hij is filosoof, publicist en onder meer verbonden aan De Bildung Academie.
Sinds de introductie van de iPhone in 2007 is de online en offline wereld heel snel met elkaar versmolten. Kinderen weten niet anders dan dat hun omgeving bestaat uit allerlei digitale technologieën. Die omgeving heeft veel te bieden, maar kent ook schaduwzijden. Schnitzler: “Digitalisering is een verrijking met kans op verarming. Als onderwijs moet je dan ook steeds kijken naar wat nieuwe digitale mogelijkheden betekenen voor jouw onderwijswaarden. Waarden als aandacht, empathie, maar ook integriteit en professionele autonomie.”
“Digitalisering is een verrijking met kans op verarming”
De menselijke maat
“Het is prachtig dat data onderwijsprocessen kunnen sturen, maar wat doet dat met de autonomie van een leerkracht? Met zijn of haar wil en vermogen om zelf te blijven nadenken? Het is belangrijk dat scholen een veilige tussenruimte blijven voor kinderen. Een plek waar ze kunnen experimenteren en fouten mogen maken. Zonder dat ze daar meteen op worden afgerekend met data. Integriteit en privacy zijn dan ook waarden die we moeten omarmen.”
Cultiveer frictie
“Technologie is erop gericht om alles snel, vloeiend en gemakkelijk te maken. Maar leren gaat juist over inspanningen leveren en het overwinnen van barrières. Dat creëert betrokkenheid. Resultaten krijgen pas écht waarde als je er moeite voor hebt gedaan. In onderwijssituaties moeten we dan ook voldoende frictie inbouwen. Niet alleen om betrokkenheid te creëren, maar ook als tegenwicht voor een industrie die alles juist zo frictieloos wil maken.
Leren door experimenteren
“Het probleem met technologie vandaag de dag is; het zijn black boxes. We weten niet meer goed hoe het werkt, hoe de algoritmes werken. Om technologie te ontmythologiseren, is het belangrijk om die black boxes soms letterlijk uit elkaar te halen. Om kinderen ermee te laten experimenteren en ze zelf te laten programmeren. Laat ze zien dat technologie niet iets wonderlijks is en dat Cloud-oplossingen ook niets meer zijn dan datacenters met kabels en apparatuur.”
“Algemene vorming en het creëren van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef is cruciaal”
Oproep tot Bildung
Om kinderen voor te bereiden om een samenleving waarvan we niet weten hoe die er over 10 of 20 jaar uitziet, roept Schnitzler op tot Bildung. ‘Bildung is de vorming tot zelfstandige, vrije en goede persoonlijkheden met gevoel voor geschiedenis en cultuur…’ (Wikipedia). “Ik denk dat algemene vorming en het creëren van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef bij kinderen cruciaal is. Hoe verhoud ik me tot mezelf en tot de wereld om me heen? Met mijn studenten houd ik wel eens een digitale detox van een week. Dat geeft ze letterlijk te denken en dat levert niet alleen interessante ervaringen op, maar ook kritische vragen en boeiende gesprekken.”