Digitale geletterdheid en visieontwikkeling
Allard Strijker en Hans de Vries wilden – aan de hand van een visie-spel met stellingen en ruimte voor debat – schoolleiders helpen om hun beeld van én visie op digitale geletterdheid scherp te stellen. Door de Coronacrisis konden de SLO leerplanontwikkelaars geen fysieke bijeenkomst leiden, maar hielden ze 16 april jl. wel een online inspiratiesessie met de groepschoolleiders.
Taken SLO
SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, waar Strijker en De Vries werkzaam zijn, ontwikkelt samen met leraren leerplannen voor het (speciaal) basis- en voortgezet onderwijs. Strijker: “Wij werken in opdracht van het ministerie van OCW en ondersteunen bijvoorbeeld ontwikkelteams bij het bepalen van doelen voor de verschillende domeinen, zoals mens en maatschappij, mens en natuur, burgerschap en ook digitale geletterdheid. Daarnaast zijn we vaak nauw betrokken bij het schrijven van examenprogramma’s en nu zijn we bezig met het nieuwe curriculum.”
Opvatting digitale geletterdheid
De Vries: “Als het gaat over digitale geletterdheid denkt men nog te vaak alleen aan het gebruikmaken van digitale leer- en hulpmiddelen. Maar digitale geletterdheid is veel meer. Het is heel bewust met leerlingen werken aan hun digitale kennis en vaardigheden. Ook het kijkje achter de schermen is belangrijk, de meer beschouwelijke kant: Wat betekent digitale technologie voor mij? Wat betekent het voor de maatschappij? Voor mijn relatie met anderen? Voor mijn werk in de toekomst? Pas als je dat brede pallet van digitale geletterdheid helder hebt, kun je er een structurele aanpak op ontwikkelen.”
“Ook het kijkje achter de schermen van digitale technologie is belangrijk”
Vakintegratie of apart vak
Binnen het domein digitale geletterdheid zijn er vier subdomeinen: informatievaardigheden, mediawijsheid, ICT basisvaardigheden en computional thinking. Dit laatste is het oplossen van problemen of vraagstukken met behulp van digitale technologie. Strijker: “Idealiter zou je digitale geletterdheid moeten integreren in alle vakken. Dit betekent dat je niet één specialist in huis moet hebben, maar dat álle leerkrachten een bepaald kennisniveau moeten hebben. Er is dan ook tijd nodig om toe te werken naar een situatie waarin digitale technologie op een vanzelfsprekende manier aan de orde komt.”
Zelfde concepten, andere toepassingen
De Vries: “In het boek ‘Kijk, automatisering’ uit 1983 staat heel mooi beschreven hoe een computer werkt. Wat je ziet, is dat veel van de essenties van die techniek hetzelfde zijn gebleven, maar dat de uitwerking, toepassingen en reikwijdte ervan enorm is toegenomen. Bij het bepalen van kerndoelen voor een leergebied zoeken wij dan ook naar de, minder veranderlijke, cruciale concepten. Maar de onderwijspraktijk zal altijd moeten meebewegen met de ontwikkelingen en toepassingen.”
“Zoeken naar de minder veranderlijke, cruciale concepten”
Leren in/van Coronatijd
Strijker: “Wat de Coronacrisis duidelijk maakt, is dat digitaal lesgeven en online lessen volgen wel een praktische aanvulling kan zijn, maar zeker geen vervanging is van het fysieke onderwijs. Verder werd uit de reacties na de online sessie duidelijk dat er nog veel leerkrachten bepaalde basisvaardigheden missen. De oplossing is, en dat gebeurt nu ook op grote schaal, dat schoolleiders en docenten instructiefilmpjes voor elkaar opnemen en stap voor stap uitleggen hoe je dingen doet.”